Vòng tròn bậc 5 – “Circle of Fifths” là một chìa khóa vạn năng giúp bạn mở được nhiều cách cửa một cách dễ dàng. Nói cách khác đây cũng là một cộng cụ trong việc xác định giọng trưởng – thứ nhờ vào một mối quan hệ logic.
Đa số những bản nhạc thường sẽ có một hợp âm chủ (trưởng hoặc thứ), tùy vào hợp âm chủ mà sẽ có những hợp âm phụ khác nhau. Hợp âm chủ là gì tùy thuộc vào dấu hóa của bài (thăng hoặc dán) bài nhạc đó.
Tại sao gọi là “vòng tròn bậc 5” ( Circle of Fifths) ?
Ta nhìn theo hướng chiều kim đồng hồ mỗi Gam trưởng trong vòng tròn cách nhau một quãng 5 đúng.
Quãng 5 đúng là quãng có khoảng cách = 3 hoặc 5 cung theo công thức:
1 – 1 – ½ – 1 (một – một – một nữa – một)
Ví dụ: Từ C (trưởng) —> G (trưởng) Ta có: C D E F G
C -> D: 1 cung
D -> E: 1 cung
E -> F: 1/2 cung
F -> G: 1 cung
Vậy thì quãng 5 đúng của C là? theo công thức sẽ là G
Trong vòng tròn có 2 vòng tròn lớn nhỏ: (cho ta 2 giọng trưởng và thứ khác nhau)
Vòng tròn bên ngoài là giọng trưởng, mỗi giọng cách nhau quãng 5 đúng: C, G, D, A….
Vòng tròn bên trong là giọng thứ, mỗi giọng cách nhau quãng 5 đúng: Am, Bm, F#m…
Có mối quan hệ nào giữa 2 vòng tròn không?
2 vòng tròn này có sự tương quan với nhau theo quy luật quãng 3 thứ. Nếu trong một bản nhạc có cùng một dấu hóa, ta sẽ biết được giọng trưởng và có thể suy ra giọng thứ hoặc ngược lại.
Ví dụ: Bản nhạc có 1 dấu thăng: ta nhìn vào vòng tròn bậc 5 thì có thể thấy giọng trưởng của bản nhạc này là Sol trưởng (G) và giọng thứ là Mi thứ (Em)
Ngoài ra vòng tròn bậc 5 có còn gì hay?
Nhìn vào vòng tròn bạn có thể nhận ra ngay tất cả các nốt thăng, nốt giáng của các giọng khác theo thứ tự bao gồm những nốt nhạc nào sẽ được nâng cung lên hoặc giảm cung xuống.
Giả sử bạn không chắc về cách xây dựng scale. Mà chỉ nhớ là Đô trưởng không có nốt thăng nào, hoặc Sol trưởng có F#. Nhìn vào circle of fifths bạn có thể nhận ra ngay tất cả các nốt thăng của các giọng khác.
C 0#
G 1#: F#
D 2#: F# C#
A 3#: F# C# G#
E 4#: F# C# G# D#
B 5#: F# C# G# D# A#
F# 6#: F# C# G# D# A# E#
C# 7#: F# C# G# D# A# E# B#
Áp dụng vòng tròn bậc 5 vào đệm hát thế nào?
Sử dụng quy luật 1-4-5 để áp dụng trong đệm hát. Ta lấy hợp âm chủ làm gốc đếm là bậc 1, rồi từ đó lấy hợp âm bậc 4 và bậc 5 để xây dựng
Lưu ý: Hợp âm bậc 4 và bậc 5 cùng loại với hợp âm chủ ( Ví dụ hợp âm chủ là trưởng thì hợp âm bậc 4 và 5 cũng đều là trưởng và ngược lại)
Ví dụ: ta có hợp âm chủ là C, thì tương ứng ta có hợp âm bậc 4 của C là F
Sau khi đã xác định được hợp âm chủ, nhìn vào vòng tròn bậc 5 ta sẽ có được các hợp âm phụ.
